صادرات به چین: راهنمای جامع برای ورود به بزرگ‌ترین بازار مصرف آسیا

اگر صاحب کسب‌وکار هستید، احتمالاً بارها شنیده‌اید که چین بزرگ‌ترین بازار مصرف دنیا است و می‌تواند سکوی پرتابی برای فروش چندبرابری محصولات شما باشد. اما واقعیت این است که ورود به این بازار به هیچ عنوان ساده نیست. بسیاری از صادرکنندگان با این تصور وارد می‌شوند که فقط کافیست یک خریدار پیدا کنند؛ درحالی‌که در همان گام‌های اول با مشکلاتی مثل مقررات سختگیرانه گمرکی، برچسب‌گذاری اجباری، ثبت در سامانه‌های چینی (CIFER)، تعرفه‌های متغیر و حتی اختلاف در قرارداد حمل روبه‌رو می‌شوند و بخش بزرگی از سرمایه‌شان در گمرک متوقف می‌ماند.

پس اگر شما هم به فکر صادرات به چین هستید، باید بدانید این مسیر فقط یک معامله ساده نیست؛ بلکه یک فرایند چندمرحله‌ای است که ترکیبی از شناخت قوانین، مدیریت هزینه، انتخاب شریک تجاری درست و بومی‌سازی محصول برای بازار چین است. در این راهنما، قدم‌به‌قدم به شما نشان می‌دهیم که برای ورود موفق به چین چه باید کرد؛ از انتخاب محصول و کد HS گرفته تا ثبت در CIFER، محاسبه تعرفه‌ها، بسته‌بندی و حمل‌ونقل، روش‌های پرداخت امن و در نهایت بازاریابی موثر در یکی از رقابتی‌ترین بازارهای جهان.

چرا بازار چین؟

چین امروز نه‌تنها دومین اقتصاد بزرگ جهان است، بلکه یکی از پرتقاضاترین و متنوع‌ترین بازارهای مصرفی دنیا هم محسوب می‌شود. از محصولات کشاورزی و غذایی گرفته تا مواد اولیه صنعتی، تجهیزات فناورانه و کالاهای مصرفی روزمره، این کشور بخش قابل توجهی از نیاز خود را از طریق واردات تأمین می‌کند. همین تنوع و حجم بالای تقاضا باعث شده که چین برای بسیاری از صادرکنندگان، به ویژه در منطقه آسیا، به بازاری استراتژیک و فرصت‌ساز تبدیل شود.

اندازه و تنوع تقاضا

چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، بازاری عظیم با بیش از ۱.۴ میلیارد مصرف‌کننده دارد. ترکیب واردات این کشور بسیار متنوع است و طیف گسترده‌ای از کالاها را شامل می‌شود؛ از محصولات کشاورزی و غذایی گرفته تا مواد اولیه صنعتی، ماشین‌آلات، تجهیزات فناوری و کالاهای مصرفی. گزارش‌های سالانه سازمان تجارت جهانی (WTO) نشان می‌دهد که چین نه تنها بزرگ‌ترین واردکننده برخی اقلام است، بلکه روند تقاضای آن در بسیاری از حوزه‌ها همچنان رو به رشد است. این گستردگی به صادرکنندگان این فرصت را می‌دهد که حتی در بازارهای رقابتی نیز جایگاه مناسبی برای محصول خود پیدا کنند.

سیاست تعرفه‌ای پویا

یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های بازار چین، سیاست تعرفه‌ای انعطاف‌پذیر آن است. دولت چین هر سال برای برخی گروه‌های کالایی، تعرفه‌های موقتی پایین‌تر از نرخ‌های ترجیحی MFN تعیین می‌کند. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱,۰۱۰ قلم کالا مشمول این تعرفه‌های کاهش‌یافته شدند و در سال ۲۰۲۵ نیز تعدیلات تازه‌ای برای تعدادی از ردیف‌های تعرفه‌ای اعلام شده است. این رویکرد به صادرکنندگان این امکان را می‌دهد که با انتخاب دقیق کد HS و برنامه‌ریزی مالیاتی هوشمندانه، هزینه فرودآمده (Landed Cost) را کاهش دهند و محصول خود را رقابتی‌تر وارد بازار کنند.

چه کالاهایی برای صادرات به چین مناسب‌ترند؟

انتخاب محصول مناسب، شاید مهم‌ترین تصمیم شما برای ورود به بازار چین باشد. هر کالایی—even اگر در کشور مبدأ پرفروش باشد—لزومی ندارد در چین هم موفق شود. در اینجا سه گروه اصلی کالا وجود دارند که بیشترین شانس ورود و سودآوری را دارند:

۱. محصولات کشاورزی و غذایی

بازار چین برای محصولات کشاورزی و غذایی مانند پسته، خرما، زعفران، خشکبار، عسل و فرآورده‌های شیلاتی بسیار پرتقاضاست. اما این حوزه در عین جذابیت، سختگیرانه‌ترین قوانین واردات را هم دارد. صادرکنندگان باید طبق فرامین ۲۴۸ و ۲۴۹ گمرک چین (GACC) اقدام به ثبت واحد تولیدی خود در سامانه CIFER کنند و برچسب‌گذاری کالاها را دقیقاً مطابق استانداردهای زبان چینی و ضوابط ایمنی غذایی انجام دهند. کوچک‌ترین خطا در این بخش می‌تواند منجر به برگشت محموله یا توقف آن در گمرک چین شود.

۲. مواد اولیه و نیمه‌ساخته

صنعت چین به حجم عظیمی از پلیمرها، فلزات پایه و مواد نیمه‌ساخته نیاز دارد. این کالاها علاوه بر کاربرد گسترده در تولید داخلی چین، تحت تأثیر سیاست‌های تعرفه‌ای اخیر نیز قرار گرفته‌اند. در برخی ردیف‌های تعرفه‌ای، دولت چین با کاهش موقت تعرفه واردات، فرصت‌های جذابی برای صادرکنندگان ایجاد کرده است. به همین دلیل، بررسی دقیق تغییرات تعرفه‌ای سالانه می‌تواند به شما کمک کند تا محصول خود را در زمان مناسب وارد این بازار کنید و هزینه نهایی (Landed Cost) را کاهش دهید.

۳. محصولات صنعتی سبک و قطعات

در بخش محصولات صنعتی سبک، قطعات ماشین‌آلات و تجهیزات الکترونیک، فرصت‌های متعددی وجود دارد. اما موفقیت در این حوزه به تحلیل دقیق کد HS و شناخت تعرفه‌های MFN یا تعرفه‌های موقت بستگی دارد. برای برخی قطعات صنعتی، واردات با تعرفه پایین یا حتی معافیت‌های خاص همراه است. بنابراین پیش از ورود، لازم است استعلام تعرفه و مقررات فنی (مانند استانداردهای GB چین) را به‌طور کامل انجام دهید.

نقشه راه اجرایی صادرات به چین (End-to-End)

از انتخاب محصول تا رسیدن کالا به دست خریدار چینی، مسیر صادرات پر از جزئیات و مقررات است. داشتن یک نقشه راه روشن باعث می‌شود هیچ مرحله‌ای فراموش نشود و فرآیند انتخاب کد HS تا ثبت در سامانه‌های چین، بسته‌بندی، حمل‌ونقل و پرداخت، به‌صورت منسجم پیش برود.

1) انتخاب محصول + کدگذاری HS و ارزیابی تعرفه

• محصول را با HS Code شش/هشت رقمی چین تطبیق بده و تعرفه MFN/موقت، VAT و هرگونه مالیات مصرف را چک کن؛ این عددها مستقیماً روی قیمت نهایی و استراتژی قیمت‌گذاری اثر دارند. برای ردیابی، از منابع تعرفه و ابزارهای محاسبه هزینه فرودآمده استفاده کن.

2) انطباق مقرراتی (Compliance) و ثبت‌ها

• برای غذا و کشاورزی:

  • الزام ثبت واحد تولید/انبار در سامانه CIFER طبق فرمان ۲۴۸ GACC؛ دسته‌بندی ریسک (کم/متوسط/زیاد) و مسیر ثبت متفاوت است.

  • برچسب‌گذاری چینی (زبان چینی ساده، اطلاعات تغذیه‌ای/مواد تشکیل‌دهنده، تاریخ تولید/انقضا، کشور مبدأ، نام و آدرس واردکننده ثبت‌شده در چین).

• برای غیرغذایی/صنعتی: بررسی استانداردهای اجباری (مانند GB Standards) و هرگونه تأییدیه/گواهی خاص محصول. (منابع GB بسته به محصول متغیر است؛ در فاز فنی باید استاندارد رشته‌ای چک شود.)

3) استراتژی ورود و بازاریابی بومی‌سازی‌شده

• بومی‌سازی برند و روایت محصول: نام‌گذاری چینی خوش‌آوا، پیام شفاف (کیفیت/اصالت/سلامت)، اعتمادسازی با گواهی‌ها.

• کانال‌ها: واردکنندگان تخصصی، پخش‌کنندگان B2B، حضور نمایشگاهی (کَنتون فِیر و رویدادهای بخشی)، و در صورت هدف‌گیری مصرف‌کننده نهایی، همکاری با پلتفرم‌های تجارت الکترونیک چینی (با شریک محلی).

• مستندات فروش: کاتالوگ و لیبل نمونه به زبان چینی، مشخصات فنی و گواهی‌های آزمایشگاهی قابل استناد.

4) قرارداد و قیمت‌گذاری

• اینکوترمز: برای شروع، FOB/CIF رایج است؛ در کالاهای شکننده یا فاسدشدنی CPT/CIP می‌تواند منطقی‌تر باشد.

• قیمت‌گذاری: تعرفه و VAT چین + هزینه لجستیک + بیمه + هزینه انطباق (آزمایش/ثبت) را در Landed Cost لحاظ کن تا در مقایسه با رقبا حاشیه سود حفظ شود.

5) پرداخت و تسویه‌حساب

• LC (اعتبار اسنادی) با بانک چینی معتبر، یا TT مرحله‌ای با پیش‌پرداخت؛ در همکاری‌های پایدار، حساب باز با بیمه اعتبار صادراتی.

• واحد پول: RMB/دلار—بسته به امکانات دو طرف و مقررات انتقال وجه. (برای ایران یا کشورهایی با محدودیت، معمولاً از سازوکارهای واسط/شرکای ثالث استفاده می‌شود—نیازمند مشاوره حقوقی-مالی موردی.)

6) حمل‌ونقل و بیمه

• مسیرهای اصلی: دریایی (کانتینری—هزینه‌بهینه برای حجم/وزن بالا)، هوایی (کالاهای حساس به زمان/ارزش بالا)، زمینی/ریلی (محدود و موردی).

• بسته‌بندی: مقاوم در برابر رطوبت و تغییرات دما؛ برچسب‌گذاری خارجی چینی + علائم حمل (Fragile/Keep Dry/Temperature).

• بیمه باربری (Institute Cargo Clauses A توصیه می‌شود).

7) ترخیص در چین و کنترل کیفی

• همکار واردکننده‌ی چینی فرایند ثبت سفارش، بازرسی CIQ/GACC و ترخیص را انجام می‌دهد. برای مواد غذایی، ممکن است نمونه‌برداری و تست آزمایشگاهی الزامی باشد.

الزامات کلیدی غذا و کشاورزی (Decree 248/249 + CIFER)

از سال ۲۰۲۲ به بعد، صادرات هر نوع محصول کشاورزی و غذایی (F&B) به چین زیر ذره‌بین قوانین سختگیرانه‌ی گمرک این کشور قرار گرفته است. بر اساس فرمان‌های ۲۴۸ و ۲۴۹، همه تأسیسات تولیدی، فرآوری و حتی انبارهایی که کالاهای خوراکی به چین صادر می‌کنند، باید در سامانه CIFER ثبت و تأیید شوند. این قانون شامل کوچک‌ترین کارگاه بسته‌بندی تا بزرگ‌ترین کارخانه تولیدی می‌شود و بدون آن، اجازه ورود کالا به خاک چین صادر نخواهد شد.

دامنه شمول

تقریباً تمام محصولات غذایی و کشاورزی مشمول این مقررات هستند. ثبت در GACC (گمرک چین) شرط اولیه ورود کالا است و صادرکنندگان موظف‌اند مشخصات دقیق تأسیسات خود را ارائه دهند.

طبقه‌بندی ریسک

کالاها بر اساس میزان حساسیت غذایی به سه دسته ریسک بالا، متوسط و کم تقسیم می‌شوند. محصولات با ریسک بالاتر (مثل گوشت، لبنیات یا آبزیان) نیازمند معرفی و تأیید از سوی مرجع صلاحیت‌دار کشور مبدأ هستند، در حالی که کالاهای کم‌ریسک با مدارک ساده‌تر قابل ثبت‌اند. این طبقه‌بندی تعیین می‌کند که چه مدارک و آزمایش‌هایی باید ارائه شوند.

به‌روزرسانی و تمدید

ثبت در CIFER یک‌بار برای همیشه نیست. صادرکنندگان باید مرتباً اطلاعات خود را به‌روز کنند؛ هر تغییری در آدرس کارخانه، فرآیند تولید یا حتی نوع بسته‌بندی باید در سامانه ثبت شود. در غیر این صورت، شماره ثبت شما باطل یا تعلیق خواهد شد. اتحادیه اروپا و برخی کشورها نیز راهنماهای به‌روز منتشر کرده‌اند که جزئیات این روند و مدارک لازم را تشریح می‌کنند.

تعرفه واردات به چین، مالیات‌ها و محاسبه قیمت نهایی کالا

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صادرکنندگان هنگام ورود به بازار چین، محاسبه‌ی قیمت تمام‌شده (Landed Cost) است. این هزینه فقط شامل بهای محصول و حمل‌ونقل نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از تعرفه‌ها و مالیات‌های گمرکی را دربرمی‌گیرد که بسته به نوع کالا می‌تواند سود یا زیان شما را تعیین کند.

تعرفه MFN و تعرفه‌های موقت

چین برای اغلب کالاهای وارداتی از نظام تعرفه MFN (Most Favoured Nation) استفاده می‌کند. اما هر سال برای گروهی از کدهای HS، تعرفه‌های موقت پایین‌تر از نرخ MFN اعلام می‌شود. در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱,۰۱۰ قلم کالا مشمول این تعرفه‌های کاهش‌یافته بودند و در سال ۲۰۲۵ نیز تغییرات تازه‌ای اعمال شد. به همین دلیل، قبل از قیمت‌گذاری نهایی محصول باید ردیف تعرفه‌ی سال جاری را بررسی کنید؛ چون حتی یک درصد تفاوت تعرفه می‌تواند حاشیه سود شما را دگرگون کند.

مالیات بر ارزش افزوده و مالیات‌های دیگر

علاوه بر حقوق گمرکی، واردات در چین مشمول مالیات بر ارزش افزوده (VAT) است که نرخ آن بر اساس نوع کالا متفاوت است. در برخی اقلام نیز مالیات مصرف (Consumption Tax) اعمال می‌شود. نادیده گرفتن این مالیات‌ها، باعث می‌شود قیمت تمام‌شده‌ی شما به‌طور ناگهانی بالاتر از رقبا قرار بگیرد. بنابراین محاسبه‌ی دقیق Landed Cost با در نظر گرفتن همه‌ی این عوامل ضروری است.

منابع معتبر برای استعلام تعرفه و مالیات

برای داشتن دید کلی، گزارش‌های WTO و پروفایل تعرفه‌ای چین منابع خوبی هستند. اما در عمل، صادرکنندگان باید بر اساس HS Code محصول خود، استعلام مستقیم از گمرک چین، واردکننده چینی یا کارگزار گمرکی معتبر بگیرند تا آخرین تغییرات تعرفه و مالیات را بدانند. این کار ریسک محاسبات اشتباه و ضرر مالی را به حداقل می‌رساند.

مدارک لازم برای صادرات به چین و الزامات گمرکی

برای اینکه محموله‌ی صادراتی شما در گمرک چین بدون دردسر ترخیص شود، تهیه‌ی مجموعه‌ای از اسناد استاندارد و تخصصی الزامی است. این مدارک هم شفافیت تجاری را تضمین می‌کنند و هم با مقررات GACC همخوانی دارند. نداشتن حتی یکی از آن‌ها می‌تواند باعث تأخیر، جریمه یا بازگشت کالا شود.

اسناد تجاری اصلی

• پروفرما اینویس: فاکتورهای اولیه و نهایی که ارزش کالا را مشخص می‌کنند.

• Packing List: فهرست دقیق بسته‌بندی و جزئیات وزن و حجم.

• قرارداد یا اعتبار اسنادی: توافق رسمی میان صادرکننده و خریدار چینی.

اسناد حمل‌ونقل و بیمه

• بیمه‌نامه حمل: پوشش ریسک‌های مسیر تا مقصد.

• مدارک حمل و نقل مانند Bill of Lading یا Airway Bill بسته به روش حمل.

اسناد گمرکی و مبدأ

• گواهی مبدأ (Certificate of Origin) برای اثبات کشور تولید.

• در برخی اقلام، گواهی‌های مرتبط با تعرفه ترجیحی یا توافقات تجاری.

الزامات ویژه غذا و کشاورزی (F&B)

• گواهی بهداشت و استاندارد از مرجع صلاحیت‌دار کشور مبدأ.

• شماره ثبت CIFER و سایر مجوزهای مربوط به GACC.

• برچسب‌گذاری به زبان چینی مطابق با دستورالعمل‌های رسمی.

خطاهای رایج در صادرات به چین و روش جلوگیری از آن‌ها

بسیاری از صادرکنندگان با تجربه، بیشترین ضررها را نه از انتخاب بازار، بلکه از اشتباهات اجرایی کوچک متحمل می‌شوند. شناخت خطاهای رایج در صادرات به چین و راهکار پیشگیری از آن‌ها می‌تواند تفاوت میان یک محموله موفق و یک شکست پرهزینه را رقم بزند.

ثبت CIFER و برچسب‌گذاری چینی را فراموش نکنید

عدم ثبت در CIFER یا عدم رعایت استانداردهای برچسب‌گذاری به زبان چینی، رایج‌ترین دلیل توقف یا برگشت کالا در گمرک چین است. برای محصولات غذایی و کشاورزی، این مرحله الزامی و غیرقابل چشم‌پوشی است.

کدگذاری HS اشتباه ممنوع

انتخاب نادرست کد HS منجر به اعمال تعرفه اشتباه، افزایش ناگهانی مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و از بین رفتن برنامه قیمت‌گذاری می‌شود. همیشه قبل از ارسال، کد محصول را با گمرک یا واردکننده معتبر چک کنید.

قرارداد ضعیف و شرایط تحویل نامناسب

قرارداد ناقص یا تعیین شرط تحویل اشتباه (اینکوترمز نامناسب) می‌تواند هزینه‌های اضافی، اختلاف حساب و ریسک‌های حمل را افزایش دهد. قراردادهای شفاف با جزئیات تحویل، مسئولیت‌ها و پرداخت، کلید کاهش ریسک هستند.

بسته‌بندی نامناسب

عدم تطبیق بسته‌بندی با شرایط محیطی و دما می‌تواند باعث خسارت پنهان شود که حتی بیمه هم آن را پوشش ندهد. بسته‌بندی مقاوم و استاندارد، به ویژه برای کالاهای فاسدشدنی، ضروری است.

بازاریابی بدون بومی‌سازی

محصول بدون بومی‌سازی و سازگار شدن با بازار چین، حتی اگر کیفیت بالایی داشته باشد، ممکن است دیده نشود. طراحی نام، بسته‌بندی، پیام و کانال‌های فروش با توجه به فرهنگ و نیازهای مشتری چینی، کلید موفقیت در بازار رقابتی چین است.

جمع‌بندی: مسیر موفقیت در صادرات به چین

ورود به بازار چین فرصتی استثنایی برای افزایش فروش و رشد کسب‌وکار شماست، اما موفقیت تنها با داشتن برنامه‌ریزی دقیق و رعایت قوانین امکان‌پذیر است. از انتخاب محصول و بررسی کد HS گرفته تا ثبت در سامانه CIFER، رعایت استانداردهای برچسب‌گذاری، محاسبه تعرفه و مالیات، بسته‌بندی و حمل‌ونقل، هر مرحله نیازمند دقت و استراتژی است.

با پیروی از نقشه راه اجرایی صادرات به چین و اجتناب از خطاهای رایج، می‌توانید ریسک توقف کالا و زیان مالی را به حداقل برسانید و شانس موفقیت پایدار در این بازار بزرگ و رقابتی را افزایش دهید. این راهنما به شما کمک می‌کند تا فرآیند صادرات به چین را نه به‌عنوان یک چالش، بلکه به‌عنوان فرصتی برای توسعه بین‌المللی کسب‌وکار ببینید و با اعتماد کامل وارد عمل شوید.

سوالات متداول (FAQ)

برای صادرات مواد غذایی به چین چه اولین اقدام قانونی لازم است؟
ثبت تأسیسات در CIFER طبق Decree 248 و رعایت الزامات Decree 249 (ایمنی، برچسب‌گذاری، سوابق).

تعرفه واردات چین چگونه محاسبه می‌شود؟
بر پایه HS کد: حقوق گمرکی (MFN/موقت) + VAT و در برخی اقلام مالیات مصرف؛ همه در قیمت فرودآمده اثر دارد.

کدام روش حمل مناسب‌تر است؟
برای حجم بالا و حساسیت پایین: دریایی؛ برای ارزش بالا/فاسدشدنی: هوایی یا ریلی/سرد.

آیا نیاز به برچسب‌گذاری چینی است؟
بله، برای اغلب کالاهای مصرفی و حتماً برای F&B، جزئیات رویه‌های GACC را رعایت کنید